2024Cultuur en samenlevingDigitalisering

Coping with Covid

Dit onderzoek verdiept zich in hoe de COVID-19-pandemie de nieuwsconsumptiegewoonten in Vlaanderen heeft hervormd, waarbij een verschuiving naar meer informele nieuwsbetrokkenheid onder gebruikers wordt waargenomen. Door data van het Digital News Report uit 2020 en 2021 te analyseren en te vergelijken, zien de auteurs een significante toename van gebruikers die een informeel nieuwsrepertoire aannemen. Dit suggereert een transformatie in hoe mensen tijdens deze uitdagende tijden met nieuws zijn om gegaan.

Het onderzoek maakt gebruik van kwantitatieve enquêtegegevens van het Digital News Report. Latente klassenanalyse werd toegepast om de reacties uit 2020 (voor de pandemie) en 2021 (na de pandemie) te vergelijken, met als doel veranderingen in consumptiepatronen te ontdekken en veranderingen in nieuwsconsumptiepraktijken te beoordelen. Over het algemeen vindt het onderzoek een significante transformatie in de nieuwsconsumptiegewoonten in Vlaanderen, waarbij gebruikers selectiever en bewuster zijn geworden in hun nieuwsselectie.

Kernbevindingen

  1. Het onderzoek identificeerde drie typen nieuwsgebruikers in zowel 2020 als 2021. 1) Beperkt repertoire: Gebruikers die minder vaak nieuws consumeren en vertrouwen op een beperkt aantal bronnen. 2) Informeel repertoire: Gebruikers die vaker nieuws consumeren dan de “Beperkte” groep, maar nog steeds een beperkt aantal bronnen gebruiken, voornamelijk online. 3) Panoramisch repertoire: Gebruikers die een breed scala aan nieuws consumeren van meerdere bronnen, waaronder zowel populaire als kwaliteitsmedia.
  2. Er was een aanvankelijke toename van nieuwsconsumptie tijdens de pandemie, met name tijdens belangrijke gebeurtenissen zoals persconferenties van de overheid. In 2021 verschoof dit echter naar een voorkeur voor meer selectieve of “informele” nieuwsconsumptie, met frequenter, maar meer gefocust gebruik van online bronnen.
  3. De studie stelt vast dat er een verschuiving is van Beperkt naar Informeel gebruik bij Vlamingen. Er was een significante toename van gebruikers met een “Informeel” nieuwsrepertoire, terwijl het aandeel gebruikers met een “Beperkt” repertoire afnam. Dit suggereert dat meer mensen tijdens de pandemie regelmatige nieuwsconsumenten werden, hoewel ze zich meer richtten op gemakkelijk toegankelijke online nieuwsbronnen.
  4. Televisie blijft een belangrijke bron van informatie. Ondanks de opkomst van online nieuws bleef televisie een belangrijke informatiebron, vooral voor belangrijke publieke aankondigingen. Het aantal gebruikers dat televisie als hun belangrijkste nieuwsbron aangaf, nam tijdens de pandemie toe.
  5. Het onderzoek suggereert dat de pandemie mogelijk heeft geleid tot blijvende veranderingen in nieuwsconsumptie, waarbij sommige gebruikers meer uitgebreide nieuwsgewoonten hebben aangenomen, hoewel ook het vermijden van nieuws en selectieve betrokkenheid toenamen.
  6. Het onderzoek vond dat sociodemografische factoren, zoals geslacht en sociaaleconomische status, een belangrijke rol speelden in het bepalen van het nieuwsrepertoire. Vrouwen en mensen met een lagere sociaaleconomische status hadden vaker beperkte of casuele nieuwsrepertoires.
  7. Samengevat: Hoewel de pandemie aanvankelijk zorgde voor een toename van nieuwsconsumptie, leidde het ook tot meer selectieve en bewuste nieuwsconsumptiegewoonten bij de Vlaming. Gebruikers breidden hun nieuwsconsumptie uit, maar hadden de neiging om zich te richten op specifieke bronnen, voornamelijk online.

Onderzoekers

Ruben Vandenplas
ike Picone

Affiliaties

Vrije Universiteit Brussel

Referentie

Vandenplas, R., & Picone, I. (2024). Coping with Covid: exploring reconfigurations of Flemish news repertoires in the wake of the COVID-19 pandemic. Poetics103, 101770.